Baca berita tanpa iklan. Gabung Kompas.com+

20 Ucapan Sungkeman Lebaran kepada Orang Tua dalam Bahasa Jawa

Kompas.com - 10/04/2024, 06:00 WIB
Alinda Hardiantoro,
Inten Esti Pratiwi

Tim Redaksi

KOMPAS.com - Salah satu tradisi saat hari raya Idul Fitri atau Lebaran adalah sungkeman.

Menurut Kamus Besar Bahasa Indonesia (KBBI), sungkeman berasal dari kata sungkem yang artinya sujud atau tanda bakti. Sungkeman dilakukan oleh orang-orang yang masih muda kepada orang tua untuk meminta maaf.

Tradisi ini biasanya dilakukan pada pagi hari setelah shalat Id.

Baca juga: Makna Sungkeman Saat Lebaran dan Ucapan Sungkem kepada Orangtua

Ucapan sungkeman dalam bahasa Jawa

Sungkeman saat Lebaran dilakukan dengan cara bersimpuh di hadapan orang yang lebih tua dan mencium tangannya.

Saat sungkem, orang yang lebih muda akan mengucapkan kalimat permohonan maaf.

Dihimpun dari berbagai sumber, berikut 20 contoh ucapan sungkeman yang diucapkan pada saat Lebaran:

  1. Sugeng riyadi, sedoyo kalepatan dumateng panjenengan, ingkang sengojo lan mboten disengojo, kula nyuwun agenging samudro pangaksami.

  2. Kulo ngaturaken sugeng riyadi lan nyuwun pangapunten dhumateng sedoyo kelepatanipun lan klenta klentinipun kulo.

  3. Ngaturaken sugeng riyadi, Pak/Bu. Sepinten kalepatan kula ingkang mboten angsal idining sarak, dalem nyuwun pangapunten. Mugi ing dinten riyaya punika gusti Allah SWT kersa maringi pangapunten dumateng kelepatan kito sedoyo.

  4. Ngaturaken sugeng riyadi, Taqabbalallahu Minna Wa Minkum Taqobbal Ya Karim, Kullu Amin Wa Antum Bikhoir. Mugi gusti Allah tansah paring hidayah, maghfiroh soho barokah dumateng kito sedoyo.

  5. Ngaturaken sembah pangabekti kawula. Bilih wonten klenta-klentunipun atur kulo saklimah, tuwin lampah kulo satindak ingkah kulo jarang lan mboten ndadosaken sarjuning panggalih, kulo nyuwun agenging samudro pangaksami.

  6. Bapak/ibu, Kawulo badhe ngaturaken sugeng riyadi ugi nyuwun pangapunten bilih wonten kelepatan. Mugi-mugi gusti Allah ingkang maha agung tansah paring hidayah, maghfiroh lan barokah dumateng kito sadoyo.

  7. Sugeng riyadi, sedoyo kalepatan dumateng panjenengan, ingkang sengojo lan mboten disengojo, kula nyuwun agenging samudro pangaksami.

  8. Kulo mriki sowan dateng ngarsanipun bapak/ibu/mbah kangge ngaturaken sugeng riyadi lan nyuwun pangapunten seagengipun samodra pangaksami dhateng sedaya klenta klentunipun lampah kulo tumindak lan anggene kulo matur ingkang kulo jarag nopo dene mboten dipunjareg. Ugi ing dinten riyaya meniko mugi-mugi gusti Allah SWT kersa maringi pangapunten dumateng kelepatan kito sedoyo.

  9. Kulo ngaturaken sembah ngabekti dhateng panjenengan, ugi nyuwun pangapunten ing sadeleme manah dumateng sedaya agengipun kelepatanipun tindak tanduk ingkang katingal menapa mboten katingal. Mugi mugi Allah nglebur dosa kulo lan panjenengan ing dinten riyaya meniko.
  10. Kulo sowan wonten ing ngarsanipun Bapak/Ibu kangge nyaos sembah pangabekti. Mbok bilih wonten klenta-klentunipun atur kulo saklimah, tuwin lampah kulo satindak ingkah kulo jarang lan mboten ndadosaken sarjuning panggalih. Mugi Bapak/Ibu kerso maringi agunging samudro pangaksami. Kulo suwun kaleburna ing dinten riyadi puniko lan ingkang putra nyuwun berkah soho pangestu.

  11. Ngaturaken sembah pangabekti kawula. Sepinten kalepatan kulo, lampah kulo setindak, paben kulo sakecap ingkang mboten angsal idining sarak, kulo nyuwun pangapunten mugi lineburo ing dinten riyoyo puniko.

  12. Bapak/Ibu/Eyang, ing dinten riyoyo puniko kula ngaturaken sugeng riyadi. Ugi dumateng sedaya kalepatan ingkang kula sengaja lan ingkang mboten sengaja, kula nyuwun agenging samudro pangaksami.

  13. Bapak/Ibu, mbok bilih wonten klenta-klentunipun atur kulo saklimah, tuwin lampah kulo satindak ingkah kulo jarang lan mboten ndadosaken sarjuning panggalih, mugi Bapak/Ibu kerso maringi agunging samudro pangaksami.

  14. Bapa/Ibu, ing diten riyaya menika kula badhe nyuwun agenging samudro pangaksami dumateng sedaya kalepatan ingkang kula sengaja lan ingkang mboten sengaja. Ugi kulo nyuwun donga pangestunipun saking Bapak/Ibu.

  15. Kulo ngaturaken sembah ngabekti dhateng panjenengan ing dinten riyadi puniko. Mugi Bapak/Ibu kerso maringi agunging samudro pangaksami dumateng sedaya kelepatan kulo.

  16. Ing dinten riyadi puniko lan ingkang putra nyuwun berkah soho pangestu lan nyuwun agenging samudro pangaksami dumateng sedaya kalepatan. Mugi-mugi gusti Allah SWT kersa maringi pangapunten dumateng sedaya kelepatan kito sedoyo.

  17. Kulo ngaturaken sembah pangabekti kawula Sepinten kalepatan kula ingkang mboten angsal idining sarak, dalem nyuwun pangapunten. Mugi lineburo ing dinten riyaya punika.

  18. Kulo sowan wonten ing ngarsanipun Bapak/Ibu. Sepindah, nyaos sembah pangabekti mugi katur ing ngersanipun Bapak/Ibu. Ongko kalih, mbok bilih wonten klenta-klentunipun atur kulo saklimah, tuwin lampah kulo satindak ingkah kulo jarang lan mboten ndadosaken sarjuning panggalih. Mugi Bapak/Ibu kerso maringi agunging samudro pangaksami. Kulo suwun kaleburna ing dinten riyadi puniko lan ingkang putra nyuwun berkah soho pangestu.

  19. Kepareng matur dumateng Bapak/Ibu, kulo ngaturaken sedoyo kalepatan kulo ingkang disejo dan mboten disejo, kulo nyuwun agunge pangapunten saking Bapa/Ibu lan kulo nyuwun donga pangestunipun saking Bapak/Ibu.

  20. Bapak/Ibu/Eyang, ingkang sepindah kula ngaturaken sugeng riyadi. Kaping kalihipun, kula nyuwun pangapunten dumateng sedaya kalepatan ingkang kula sengaja lan ingkang mboten ngaja.

Baca juga: 7 Contoh Sungkem Lebaran Bahasa Jawa yang Diucapkan Saat Idul Fitri

Sejarah dan makna sungkeman saat Lebaran

Kata sungkeman diambil dari kata sungkem yang artinya bersimpuh atau duduk berjongkok sambil mencium tangan orang yang dituakan.

Tradisi sungkeman berasal dari tradisi lokal budaya Jawa yang kemudian tersebar di seluruh Indonesia.

Dikutip dari Kompas.com (21/4/2023), sungkeman berasal dari tradisi Kasunanan Surakarta dan Pura Mangkunegaran.

Di Pura Mangkunegaran, tradisi sungkeman dimulai oleh Mangkunegaran I. Saat itu, sungkem dilakukan oleh istri Raja, dilanjutkan putra dalem, kerabat, punggawa, dan rakyat.

Sedangkan di Kasunanan Surakarta, Kasultanan Yogyakarta, dan Pakualaman, tradisi sungkeman disesuaikan menurut ketentuan adat yang berlaku.

Nilai positif yang terkandung dalam tradisi sungkeman banyak ditiru oleh masyarakat yang bukan orang Jawa dan menerapkannya sebagai suatu kegiatan wajib.

Sungkeman bukan hanya dilakukan pada Hari Raya. Sungkeman juga dilakukan pada acara sakral seperti perkawinan.

Dosen Tradisi Lisan dan Seni Asia Tenggara Program Studi S2 Asia Tenggara FIB UI, Dr Darmoko mengatakan, sungkeman memiliki makna penyampaian rasa hormat dan bakti kepada orang tua.

Sungkeman dilakukan untuk meminta doa restu agar senantiasa mendapat kebahagiaan, kesejahteraan, dan keselamatan lahir dan batin.

"Sungkeman secara turun temurun dilakukan oleh masyarakat Jawa pada acara upacara perkawinan adat (siraman, panggih), acara bada (Hari Raya)," kata dia, dilansir dari Kompas.com, Rabu (19/4/2023). 

Menurutnya, sungkeman memiliki esensi sikap wajah yang menunduk dengan menelangkupkan kedua telapak tangan yang diletakkan di lutut orang yang dipandang lebih tua.

(Sumber: Diva Lufiana Putri, Yefta Christopherus Asia Sanjaya, Alinda Hardiantoro, Puspasari Setyaningrum | Editor: Inten Esti, Rizal Setyo Nugroho, Puspasari Setyaningrum).

Simak breaking news dan berita pilihan kami langsung di ponselmu. Pilih saluran andalanmu akses berita Kompas.com WhatsApp Channel : https://www.whatsapp.com/channel/0029VaFPbedBPzjZrk13HO3D. Pastikan kamu sudah install aplikasi WhatsApp ya.


Terkini Lainnya

Apa Itu Mahkamah Pidana Internasional (ICC)? Berikut Tugas dan Wewenangnya

Apa Itu Mahkamah Pidana Internasional (ICC)? Berikut Tugas dan Wewenangnya

Tren
ICC Ajukan Surat Penangkapan Pimpinan Israel dan Hamas, Peluang Netanyahu Ditahan?

ICC Ajukan Surat Penangkapan Pimpinan Israel dan Hamas, Peluang Netanyahu Ditahan?

Tren
Ali Bagheri, Diplomat Ulung dan Pengkritik Keras Barat yang Kini Menjabat sebagai Menlu Iran

Ali Bagheri, Diplomat Ulung dan Pengkritik Keras Barat yang Kini Menjabat sebagai Menlu Iran

Tren
Cerita di Balik Jasa 'Santo Suruh' yang Mau Disuruh Apa Saja, dari Jemput Anak Main juga Kubur Ari-ari

Cerita di Balik Jasa "Santo Suruh" yang Mau Disuruh Apa Saja, dari Jemput Anak Main juga Kubur Ari-ari

Tren
Suhu Udara Capai 50 Derajat Celsius, Ini Imbauan bagi Jemaah Haji yang Tiba di Makkah

Suhu Udara Capai 50 Derajat Celsius, Ini Imbauan bagi Jemaah Haji yang Tiba di Makkah

Tren
Kemendikbud Rekomendasikan 177 Karya Sastra di Sekolah, Ada 'Bumi Manusia'

Kemendikbud Rekomendasikan 177 Karya Sastra di Sekolah, Ada "Bumi Manusia"

Tren
Hasil Tes Online 1 Rekrutmen BUMN Diumumkan 22 Mei 2024, Klik rekrutmenbersama2024.fhcibumn.id

Hasil Tes Online 1 Rekrutmen BUMN Diumumkan 22 Mei 2024, Klik rekrutmenbersama2024.fhcibumn.id

Tren
UKT Semakin Mahal dan Janji Prabowo Gratiskan Biaya Kuliah di Kampus Negeri

UKT Semakin Mahal dan Janji Prabowo Gratiskan Biaya Kuliah di Kampus Negeri

Tren
Jarang Diketahui, Ini 5 Manfaat Minum Madu Campur Lemon

Jarang Diketahui, Ini 5 Manfaat Minum Madu Campur Lemon

Tren
Catat, Ini 4 Suplemen yang Bisa Sebabkan Kepala Pusing

Catat, Ini 4 Suplemen yang Bisa Sebabkan Kepala Pusing

Tren
Cerita Ed Dwight, Butuh 60 Tahun Sebelum Wujudkan Mimpi Terbang ke Luar Angkasa

Cerita Ed Dwight, Butuh 60 Tahun Sebelum Wujudkan Mimpi Terbang ke Luar Angkasa

Tren
Kisah Bocah 7 Tahun di Nepal Tak Sengaja Telan Pensil Sepanjang 10 Cm

Kisah Bocah 7 Tahun di Nepal Tak Sengaja Telan Pensil Sepanjang 10 Cm

Tren
Lulusan SMK Sumbang Pengangguran Terbanyak, Menaker: Selama Ini Memang 'Jaka Sembung'

Lulusan SMK Sumbang Pengangguran Terbanyak, Menaker: Selama Ini Memang "Jaka Sembung"

Tren
Penelitian Ungkap Mikroplastik Sekarang Terdeteksi di Testis Manusia

Penelitian Ungkap Mikroplastik Sekarang Terdeteksi di Testis Manusia

Tren
Kuning Telur Direbus hingga Keabuan Disebut Tidak Sehat, Benarkah?

Kuning Telur Direbus hingga Keabuan Disebut Tidak Sehat, Benarkah?

Tren
Baca berita tanpa iklan. Gabung Kompas.com+
Baca berita tanpa iklan. Gabung Kompas.com+
Komentar
Baca berita tanpa iklan. Gabung Kompas.com+
Close Ads
Bagikan artikel ini melalui
Oke
Login untuk memaksimalkan pengalaman mengakses Kompas.com