Baca berita tanpa iklan. Gabung Kompas.com+

Tembang Pangkur: Pitutur, Watak, Guru Lagu, lan Tuladha

Kompas.com - 22/03/2024, 17:30 WIB
Eliza Naviana Damayanti,
Serafica Gischa

Tim Redaksi

KOMPAS.com -  Tembang pangkur yaiku salah sijine saka jenis tembang macapat. Tembang pangkur yaiku saka tembung “mungkur” artine mundur utawa lunga.

Tembang macapat pangkur isine nasihat-nasihat kanggo generasi mudha, supaya mungkur saka babagan kadonyan

Ayo sinau tembang pangkur!

Isine tembang pangkur

Isine tembang pangkur, yaiku:

Kang dicritakake lumantar tembang pangkur yaiku kabecikan kanggoning wong urip. Tumindak ala lan becik kudu dingerteni, anggatekake adat utawa pakulinan lan prenatan. Tata krama tansah diudi lan ditindakake awan lan wengi.

Pitutur luhur tembang pangkur

Pitutur luhur tembang pangkur, yaiku:

Dadi uwong kudu duwe tata krama, tumindhak sing becik kanthi nggatekake adat utawa pakulinan lan prenatan

Baca juga: 11 Tembang Macapat: Arti, Guru Gatra, Guru Wilangan, dan Guru Lagu

Watak tembang pangkur

Watak tembang pangkur, yaiku:

  • Sereng
  • Galak 

Guru tembang pangkur 

Beberapa guru tembang pangkur, yaitu: 

Guru gatra tembang pangkur, yaiku Guru gatra pangkur ana 7 baris ing saben larik

  • Guru wilangan tembang pangkur

Guru wilangan tembang pangkur, adalah Guru wilangan tembang pangkur (8, 11, 8, 7, 12, 8, 8). Tegese, baris sepisan ana 8 suku kata, baris kaping loro ana 11 suku kata, uga sateruse.

Guru lagu tembang pangkur, yaiku Guru lagu tembang pangkur (a, i, u, a, u, a, i). Tegese, baris sepisan pungkasan huruf vokale a, baris kaping loro pungkasan huruf vokale i, uga sateruse.

Tuladha tembang pangkur 1

Sekar Pangkur kang Winarna,
Lelabuhan kang kangge wong aurip,
Ala lan becik punika,
Prayoga kawruhana,
Adat waton punika dipun kadulu,
Miwah ingkang tatakrama,
Den kaesthi siyang ratri

Baca juga: Makna Filosofis Tembang Dolanan Ilir-Ilir

Artinya:

Tembang Pangkur yang diceritakan,
Pengabdian yang berguna untuk orang hidup,
Jelek dan baik itu,
Sebaiknya kamu ketahui,
Adat istiadat itu hendaknya dilaksanakan,
Juga yang berupa tata krama,
Dilaksanakan siang dan malam.

Tuladha tembang pangkur 2 

Mingkar-mingkuring angkara,
Akarana karenan mardi siwi,
Sinawung resmining kidung,
Sinuba sinukarta,
Mrih kertarto, pakartining ngelmu luhung,
Kang tumrap neng tanah Jawi,
Agama-ageming aji.

Baca juga: Pitutur Tembang Dolanan Menthog-Menthog

Artinya:

Disingkur oleh angkara,
Oleh karena puas dengan anak didik,
Dihiasi nyanyian yang resmi,
Disambut diselamatkan,
Agar selamat, budi pekerti ilmu luhur,
Bagi orang tanah Jawa,
Agama adalah pedomannya.

 

Referensi:

  • Lukluk Ainiyah, K. H. (2019). Analisis Nilai Religiusitas dan Makna dalam Tembang Pangkur Sunan Drajat. Ksatra: Jurnal Kajian Bahasa dan Sastra, 81-92.
  • Nugroho, L. (Sutradara). (2020). Tembang Pangkur - Bahasa Jawa Kelas VII SMP [Gambar Hidup].
Simak breaking news dan berita pilihan kami langsung di ponselmu. Pilih saluran andalanmu akses berita Kompas.com WhatsApp Channel : https://www.whatsapp.com/channel/0029VaFPbedBPzjZrk13HO3D. Pastikan kamu sudah install aplikasi WhatsApp ya.

Video rekomendasi
Video lainnya

Baca berita tanpa iklan. Gabung Kompas.com+
Baca berita tanpa iklan. Gabung Kompas.com+
Komentar
Close Ads
Bagikan artikel ini melalui
Oke
Login untuk memaksimalkan pengalaman mengakses Kompas.com