Baca berita tanpa iklan. Gabung Kompas.com+
Salin Artikel

Tembang Pangkur: Pitutur, Watak, Guru Lagu, lan Tuladha

KOMPAS.com -  Tembang pangkur yaiku salah sijine saka jenis tembang macapat. Tembang pangkur yaiku saka tembung “mungkur” artine mundur utawa lunga.

Tembang macapat pangkur isine nasihat-nasihat kanggo generasi mudha, supaya mungkur saka babagan kadonyan

Ayo sinau tembang pangkur!

Isine tembang pangkur

Isine tembang pangkur, yaiku:

Kang dicritakake lumantar tembang pangkur yaiku kabecikan kanggoning wong urip. Tumindak ala lan becik kudu dingerteni, anggatekake adat utawa pakulinan lan prenatan. Tata krama tansah diudi lan ditindakake awan lan wengi.

Pitutur luhur tembang pangkur

Pitutur luhur tembang pangkur, yaiku:

Dadi uwong kudu duwe tata krama, tumindhak sing becik kanthi nggatekake adat utawa pakulinan lan prenatan

Watak tembang pangkur

Watak tembang pangkur, yaiku:

  • Sereng
  • Galak 

Guru tembang pangkur 

Beberapa guru tembang pangkur, yaitu: 

  • Guru gatra tembang pangkur 

Guru gatra tembang pangkur, yaiku Guru gatra pangkur ana 7 baris ing saben larik

  • Guru wilangan tembang pangkur

Guru wilangan tembang pangkur, adalah Guru wilangan tembang pangkur (8, 11, 8, 7, 12, 8, 8). Tegese, baris sepisan ana 8 suku kata, baris kaping loro ana 11 suku kata, uga sateruse.

  • Guru lagu tembang pangkur

Guru lagu tembang pangkur, yaiku Guru lagu tembang pangkur (a, i, u, a, u, a, i). Tegese, baris sepisan pungkasan huruf vokale a, baris kaping loro pungkasan huruf vokale i, uga sateruse.

Tuladha tembang pangkur 1

Sekar Pangkur kang Winarna,
Lelabuhan kang kangge wong aurip,
Ala lan becik punika,
Prayoga kawruhana,
Adat waton punika dipun kadulu,
Miwah ingkang tatakrama,
Den kaesthi siyang ratri

Artinya:

Tembang Pangkur yang diceritakan,
Pengabdian yang berguna untuk orang hidup,
Jelek dan baik itu,
Sebaiknya kamu ketahui,
Adat istiadat itu hendaknya dilaksanakan,
Juga yang berupa tata krama,
Dilaksanakan siang dan malam.

Tuladha tembang pangkur 2 

Mingkar-mingkuring angkara,
Akarana karenan mardi siwi,
Sinawung resmining kidung,
Sinuba sinukarta,
Mrih kertarto, pakartining ngelmu luhung,
Kang tumrap neng tanah Jawi,
Agama-ageming aji.

Artinya:

Disingkur oleh angkara,
Oleh karena puas dengan anak didik,
Dihiasi nyanyian yang resmi,
Disambut diselamatkan,
Agar selamat, budi pekerti ilmu luhur,
Bagi orang tanah Jawa,
Agama adalah pedomannya.

Referensi:

  • Lukluk Ainiyah, K. H. (2019). Analisis Nilai Religiusitas dan Makna dalam Tembang Pangkur Sunan Drajat. Ksatra: Jurnal Kajian Bahasa dan Sastra, 81-92.
  • Nugroho, L. (Sutradara). (2020). Tembang Pangkur - Bahasa Jawa Kelas VII SMP [Gambar Hidup].

https://www.kompas.com/skola/read/2024/03/22/173000569/tembang-pangkur--pitutur-watak-guru-lagu-lan-tuladha

Terkini Lainnya

Tokoh Anoman dalam Pewayangan Ramayana

Tokoh Anoman dalam Pewayangan Ramayana

Skola
Mengenal Ukara Lamba Basa Jawa

Mengenal Ukara Lamba Basa Jawa

Skola
Bedane Geguritan Gagrak Lawas lan Gagrak Anyar

Bedane Geguritan Gagrak Lawas lan Gagrak Anyar

Skola
Prinsip dan Macam-macam Tembang Jawa Tengahan

Prinsip dan Macam-macam Tembang Jawa Tengahan

Skola
Pengertian, Ciri-ciri, dan Contoh Tembang Jawa Gedhe

Pengertian, Ciri-ciri, dan Contoh Tembang Jawa Gedhe

Skola
Gaman lan Aji-Ajine Wayang

Gaman lan Aji-Ajine Wayang

Skola
Ratu, Negara, lan Patihe dalam Pewayangan

Ratu, Negara, lan Patihe dalam Pewayangan

Skola
Peran Siswa dalam Mendukung Implementasi Wawasan Kebangsaan

Peran Siswa dalam Mendukung Implementasi Wawasan Kebangsaan

Skola
Hubungan Antargatra

Hubungan Antargatra

Skola
Peran dan Ancaman dalam Membangun Integrasi Nasional

Peran dan Ancaman dalam Membangun Integrasi Nasional

Skola
Kesediaan Warga Negara untuk Melakukan Bela Negara

Kesediaan Warga Negara untuk Melakukan Bela Negara

Skola
Daerah Khusus, Daerah Istimewa, dan Otonomi Khusus

Daerah Khusus, Daerah Istimewa, dan Otonomi Khusus

Skola
Apa Saja Kewenangan Pemerintah Daerah?

Apa Saja Kewenangan Pemerintah Daerah?

Skola
Gejala Sosial akibat Pengaruh Penyimpangan Sosial

Gejala Sosial akibat Pengaruh Penyimpangan Sosial

Skola
Jenis dan Ciri Basa Madya dalam Bahasa Jawa

Jenis dan Ciri Basa Madya dalam Bahasa Jawa

Skola
Baca berita tanpa iklan. Gabung Kompas.com+
Baca berita tanpa iklan. Gabung Kompas.com+
Baca berita tanpa iklan. Gabung Kompas.com+
Close Ads
Bagikan artikel ini melalui
Oke