Baca berita tanpa iklan. Gabung Kompas.com+

55 Paribasan Jawa dan Artinya

Kompas.com - 14/03/2024, 17:30 WIB
Eliza Naviana Damayanti,
Serafica Gischa

Tim Redaksi

KOMPAS.com Paribasan adalah perumpamaan atau ungkapan. Dalam bahasa Indonesia dapat diartikan sebagai peribahasa.

Meskipun paribasan berbentuk sederhana, paribasan memiliki makna yang mendalam. Para orangtua sering menggunakan paribasan ini untuk memberi tahu anak-anaknya agar mereka lebih siap untuk menghadapi kehidupan.

Berikut adalah paribasan-paribasan dan artinya:

Baca juga: Daftar Kosa Kata Netral Bahasa Jawa

Paribasan Artinya Bahasa Indonesia
ana adulate ora ana begjane arep nemu kabegjan, ning ora sida hampir menemukan keberuntungan, tetapi tidak jadi
anak polah, bapa kepradah tingkah polahe anak dadi tanggung jawabe wong tua tingkah anak menjadi tanggung jawab orang tua
anggon mangsa golek waktu kang prayoga kanggo tumindhak mencari waktu yang pas untuk bertindak
baladewa ilang gapite ilang kakuwatane hilang kekuatannya
blaba wuda saking lomane awake dhewe ora keduman sangking royalnya, diri sendiri tidak kebagian
becik ketitik, ala ketara becik lan ala bakal ketara ing tembe burine baik dan buruk akan terlihat nanti di belakang
car-cor kaya kurang janganan ngomong ceplas-ceplos ora dipikir dhisik ngomong ceplas-ceplos tidak dipikir dahulu
cedhak celeng boloten cedhak karo wong ala bakal katut ala dekat dengan ora buruk akan ikut buruk
ciri wanci lila ginawa mati pakulinan ala ora bisa diowahi yen durung mati kebiasaan buruk tidak bisa dirubah jika belum mati
dandang diunekke kuntul, kuntul diunekke dandang ala diunekke becik, becik diunekke ala buruk dikatain baik, baik dikatain buruk
digarokake dilukokake dikongkon nyambut gawe abot disuruh bekerja yang berat
diwenehi ati ngrogoh rempela wis diwenehi sethithik, malah jaluk akeh sudah dikasih sedikit, tapi minta banyak
emban cindhe, emban siladan pilih kasih, ora adil pilih kasih tidak adil
embat-embat celarat wong nyambut gawe kanthi ati-ati banget orang bekerja dengan hati-hati sekali
entek jarake wis entek kasugihane sudah habis kekayaannya
gajah alingan suket teki lair lan batine ora padha, mesti ketara perilaku dan hatinya tidak sama, akan terlihat
garang garing wong sumugih, nanging asline kekurangan orang sok kaya, tapi sejatinya kekurangan
gupak pulute, ora mangan nangkane melu rekasane, nanging ora melu ngrasakake kepenake ikut susahnya tapi tidak diajak senangnya
idu didilat meneh murungake janji sing wis diucapake tidak menepati janji yang sudah diucapkan
iwak lumebu wuwo wong kena apus kanthi gampang orang kena tipu dengan gampang
jati ketlusupan ruyung kumpulane wong becik, klebon wong ala kumpulannya orang baik, kehadiran orang buruk
jaran kerubuhan empyak wong wis kanji banget orang yang sudah kapok banget
jer basuki mawa bea samubarang gegayuhan butuhake ragat semua kemauan membutuhkan biaya
kacang ora ninggal kajang kabiyasan anak tiru wong tuane kebiasaan anak meniru orang tuanya
kadang konang gelem ngakoni sedulur mung karo sing sugih mau mengakui saudara hanya dengan orang yang kaya
kakehan gludug kurang udan akeh omongane ora ana nyatane banyak bicaranya tidak ada buktinya
mbuwang tilas ethok-ethok ora ngerti marang tumindhak kang ala sing dilakoni pura-pura tidak tahu terhadap perilaku buruk yang dilakukan
meneng widarane uleran katon anteng, nanging sejatine ala atine terlihat pendiam, tapi buruk hatinya
mubra-mubru mlabar madu wong sing sarwa kecukupan orang yang serba kecukupan
nabok nyilih tangan tumindhak ala kanthi kongkonan wong liya berperilaku buruk dengan perintah orang lain
ngajari bebek nglangi penggaweyan sing ora ana paedahe pekerjaan yang tidak ada faedahnya
nucuk ngiberake nggoleki barang sepele sing wis ilang mencari barang sepele yang sudah hilang
ora ana banyu mili mendhuwur ora ana akibat, tanpa sebab tidak ada akibat tanpa sebab
ora gonjo, ora unus wong kang ala rupane uga atine orang yang buruk rupanya juga hatinya
ora kinang, ora udud ora mangan apa-apa tidak makan apa-apa
rampak-rampak kethek nyedhak-nyedhak mung arep gawe kapitunan mendekat hanya ingin membuat kerusuhan
rindik asu digitik dikongkon nindakake penggaweyan kang cocok karo kekarepane disuruh melakukan pekerjaan yang cocok dengan kemauannya
rupa nggendhong rega merga barange apik mula regane larang karena barangnya bagus, maka dari itu harganya mahal
sabar sareh mesthi bakal pikoleh tumindhak samubarang aja kesusu bertindaklah dengan tenang jangan tergesa-gesa
sabaya pati, sabaya mukti kerukunan kan nganti tekan pati kerukunan yang sampai mati
satru munguing cangklakan mungsuh wong kang isih sanak sadulur musuh orang yang masih saudara
tebu tuwuh socane prakara kang apik, bubrah merga ana sing ngrusuhi perkara yang baik hancur karena ada yang merusuhi
tekek mati ing ulone nemoni cilaka merga saka guneme dhewe menemukan celaka karena dari omongannya sendiri
timun jinara prakara gampang banget perkara yang mudah sekali
ucul saka kudangan luput karo gegayuhane tidak kesampaian keinginannya
ulat madhep ati mantep wis manteb banget kekarepane sudah yakin sekali dengan keinginannya
ungak-ungah pager arang ngisin-isini memalukan
welas tanpa talis karepe welas nanging malah gawe kapitunan sejatinya kasihan tetapi malah membuat kerusuhan
wis kebak sundukane wis akeh banget lupute sudah banyak sekali kesalahannya
wiwit kuncung ngati gelung wiwit cilik nganti tuwa dari kecil sampai tua
yitna yuwana mati lena sing ngati-ati bakal slamet, sing sembrana bakal cilaka yang berhati-hati akan selamat, yang bercanda akan celaka
yiyidan mungging rampadan biyen wong durjana, saiki wong alim dulu orang buruk, sekarang orang alim
yoga anyangga yogi murid nirokake piwulangane guru murid menirukan ajaran guru
yuwana mati lena wong becik oleh cilaka, merga kurang ati-ati orang baik akan celaka, jika tidak hati-hati
yuyu rumpung mbaron ronge omahe magrong-magrong sejatine mlarat rumahnya mewah, tetapi sejatinya miskin

Baca juga: Penggunaan Unggah-Ungguh Bahasa Jawa

 

Referensi:

  • Nuraini, S. P. (n.d.). Pepak Basa Jawa Lengkap. Karanganyar: Lingkar Media.
  • Raharjo, S. H. (n.d.). Kawruh Basa Jawa Pepak. Semarang: CV. Widya Karya.
Simak breaking news dan berita pilihan kami langsung di ponselmu. Pilih saluran andalanmu akses berita Kompas.com WhatsApp Channel : https://www.whatsapp.com/channel/0029VaFPbedBPzjZrk13HO3D. Pastikan kamu sudah install aplikasi WhatsApp ya.

Video rekomendasi
Video lainnya

Baca berita tanpa iklan. Gabung Kompas.com+
Baca berita tanpa iklan. Gabung Kompas.com+
Komentar
Close Ads
Bagikan artikel ini melalui
Oke
Login untuk memaksimalkan pengalaman mengakses Kompas.com