KOMPAS.com - Nama pekerjaan dalam bahasa Jawa disebut arane pagawean. Beberapa orang mungkin sudah familiar dengan beberapa istilah ini, tetapi masih banyak istilah lain yang mungkin tidak familiar.
Banyak sebutan pekerjaan berbahasa Jawa ini menunjukkan kekayaan bahasa daerah.
Apa istilah bahasa Jawa untuk "pekerjaan" atau "pagawean"?
Baca juga: Apa Itu Ukara Tanduk dalam Bahasa Jawa?
Berikut adalah nama-nama pekerjaan dalam bahasa Jawa:
- Ajudhan
Pengawal pejabat/presiden.
- Babu
Wong wadon sing gaweane momong sak panunggalane (wanita yang pekerjaannya adalah mengurusi berbagai macam hal).
- Bajag
Wong sing gawene begal ing segara (orang yang pekerjaannya membegal di laut/bajak laut).
- Bakul
Wong sing gaweane dodol barang cilik-cilikan (orang yang pekerjaannya menjual barang secara kecil-kecilan/sedikit).
- Bendung
Wong sing gawene mbendung (orang yang pekerjaannya membendung).
- Blandong
Tukang negor kayu ing alas lan sak panunggalane (orang yang pekerjaannya menebang kayu di hutan dan sejenisnya).
- Blantik
Bakul kewan raja kaya, manuk, lan sak panunggalane (penjual hewan seperti hewan ternak, burung, dan yang sejenisnya).
- Cantrik
Abdine pandhita ngiras dadi muride (asisten/pembantu pendeta yang sekaligus adalah muridnya).
- Carik
Wakil lurah/juru tulis ing kalurahan (perwakilan lurah atau juru tulis di kelurahan).
- Dhalang
Wong sing gaweane nglakokake lan nyritakake wayang (orang yang pekerjaannya memainkan dan menceritakan wayang).
- Emban
Wong sing gaweane momong bocah (orang yang pekerjaannya mengasuh anak).
- Empu
Wong kang pinunjul/mboten wani dilawan kayata pujangga, ahli, lan sak panunggalane (orang yang sudah sangat menguasai, dan jangan ditentang).
- Gamel
Tukang ngopeni jaran (orang yang bertugas mengurus kuda).
- Gandhek
Utusan ratu, gaweane nglantarake dhawuh (utusan ratu dan pekerjaannya adalah menyampaikan perintah).
- Gemblak
Tukang gawe barang kuningan (orang yang bekerja membuat barang dari kuningan).
- Gerji
Tukang ndondomi klambi (orang yang menjahit baju).
- Germa
Tukang mberburu kewan ing alas (orang yang pekerjaannya memburu hewan di hutan).
- Jlagra
Tukang natah watu (orang yang pekerjaannya memecah batu).
- Juragan
Sudagar gedhe, lurahe pakaryan (saudagar besar).
- Juru Dang
Tukang adang (orang yang pekerjaannya adalah memasak).
- Juru Kunci
Wong sing gaweane ngrumat pasarean/papan kramat (orang yang pekerjaannya merawat kuburan/tempat keramat).
- Juru Nujum
Tukang ngramal (orang yang pekerjaannya meramal).
- Juru Mudhi
Tukang nglakokake kapal (nahkoda/orang yang pekerjaannya menjalankan kapal).
- Juru Tambang
Tukang nglakokake prau gethek ing kali (orang yang pekerjaannya menjalankan perahu getek di sungai).
- Juru Silem
Wong sing gaweane nyilem ing segoro (orang yang pekerjaannya menyelam di laut).
- Juru Sungging
Wong sing pinter nyungging/nggambar (orang yang pandai menggambar).
- Juru Terbang
Wong sing gaweane nglakokake motor mabur (pilot/orang yang pekerjaannya menjalankan pesawat terbang).
- Kemasan
Tukang gawe dandanan mas inten (orang yang membuat barang-barang dari emas dan intan).
- Kundhi
Tukang gawe grabah (orang yang pekerjaannya membuat gerabah).
- Kusir
Tukang nglakokake dhokar (orang yang pekerjaannya menyetir dhokar/kereta kuda dengan dua roda).
- Madhaharan
Juru olah-olah (orang yang bekerja untuk mengolah makanan).
- Malang
Pulisi desa (polisi desa).
- Mandhor
Wong sing dadi pangarepe kuli (orang yang jadi atasannya kuli/mandor).
- Merbot
Punggawa mesjid (orang yang bertugas menjaga dan mengurus masjid).
- Molang
Bakul raja kaya (pedagang hewan ternak seperti kambing, sapi, ayam).
- Mranggi
Tukang gawe wrangka/wadhah keris utowo pusoko (orang yang pekerjaannya membuat sarung keris atau pusaka lainnya).
- Niyaga/Wiyaga
Tukang nabuh gamelan (orang yang pekerjaannya memainkan gamelan).
- Pacalang
Prajurit kang gaweane nglutakae utowo nametake lakune musuh (pasukan garis depan/prajurit yang tugasnya menghentikan pergerakan musuh).
- Pakathik
Tukang nuntun jaran (orang yang pekerjaannya menuntun kuda).
- Palara-lara
Para nyai cilik/enom (sebutan untuk abdi dalem wanita yang masih muda).
- Palayang
Tukang ngeterake layang (orang yang pekerjaannya mengantarkan surat).
- Pandhe
Tukang gawe barang wesi (pandai besi/orang yang pekerjaannya membuat barang dari besi).
- Panegar
Tukang ngajari jaran (orang yang pekerjaannya melatih kuda).
- Panjak
Tukang ngladeni pandhe/niyaga (asisten pandai besi/penabuh gamelan).
- Pangobeng
Wong kang buruh ngobeng/mbathik (perajin batik, pembatik).
Baca juga: Mengenal Tembung Andhahan Bahasa Jawa
Referensi:
- Raharjo, S.H. (n.d). Kawruh Basa Jawa Pepak. Semarang: CV. Widya Karya.
- Budi Anwar. (n.d). Baboning Pepak Basa Jawa. Sidoarjo: Genta Group Production
Simak breaking news dan berita pilihan kami langsung di ponselmu. Pilih saluran andalanmu akses berita Kompas.com WhatsApp Channel : https://www.whatsapp.com/channel/0029VaFPbedBPzjZrk13HO3D. Pastikan kamu sudah install aplikasi WhatsApp ya.