KOMPAS.com - Yang dinamakan pusaka adalah senjata khas kebanggaan seseorang. Senjata inilah yang menemani orang tersebut kemanapun dia pergi. Senjata kepunyaan seseorang di dalam pewayang bukan untuk pamer, namun senjata bermanfaat untuk menjaga empunya setiap waktu.
Konon pusaka orang-orang jaman dahulu selalu dibuat sakti mandraguna, karena di dalamnya terdapat beberapa peliharaan jin untuk membantu pemiliknya.
Sedangkan yang dinamakan gaman atau gegaman sama seperti halnya dengan pusaka. Dan aji-aji adalah senjata yang diidentikkan dengan banyak lafal yang harus diucapkan kepada sesuatu sehingga benda tersebut menjadi dahsyat.
Baca juga: Mengenal Unsur-unsur Wayang
Berikut ini nama-nama pusaka, gegaman dan aji-aji:
Nama wayang | Nama pusaka, gegaman, aji-aji |
Abimanyu | Wahyu Cakraningrat, Keris Pulanggeni |
Anoman | Kuku Pancanaka, Bayu Bajra |
Antareja | Sanjata Upas, Cincin Mustika Bumi, Tirta Prawitasari, Aji Kawastraman |
Arjuna | Panah Pasoepati, Keris Pulanggeni, Keris Kala Nadhah, Aji Sepi Angin, Aji Danurwenda, Panah Sengkali, Aji Mayabumi, Parjanya Astra, Agni Astra, Busur Gandhewa, Agenyastra Mergading, Terompet Karang Dewadatta, Aji Pengasihan, Aji Panglimunan, Aji Tunggengmaya, Aji Mundri, Aji Pengasihan, Aji Asmara Cipta, Aji Asmara Tantra, Aji Asmarasedya, Aji Asmaratunda, Aji Asmaragama, Aji Anima, Aji Lqakuna, Aji Prapki, Aji Matimaq/Sempaliputra, Aji Kama Wersita |
Anglingdarma | Aji Gineng |
Aswatama | Cundha manik |
Bagaspati | Aji Candrabirawa |
Baladewa | Nanggala, Gada Alugara |
Bathara Guru | Senjata Trisula, Aji Kemayan, Cupu Manik Astagina, Lembu Andini |
Bathara Indra | Gajah Erawata |
Bathara Kala | Kala Nadhah, Kala Dite |
Bathara Kamajaya | Aji Kemayan |
Bathara Surya | Kereta Jatisurya |
Bhisma | Aji Tamengwesi, Bomanarakasura, Pancasona Bumi, Bukbis, Sorot Api |
Burisrawa | Aji Welut Putih, Candrakirana, Sadalanang |
Danaraja | Aji Rawerontek |
Danurwenda | Aji Bandung Bandawasa, Aji Ungkal Bener |
Dasamuka | Senjata Candrasa, Pedang Sokayana, Pedang Mentawa, Aji Pancasona, Aji Rawerontek, Gunturgeni |
Dewi Gangga | Panah Cucuk Dandang, Jungkat Widadari |
Drestarastra | Aji Kumbala Geni |
Dursala | Aji Pangrayangan, Aji Gineng |
Dursasana | Keris Kyai Barla, Kyai Tundungmungsuh |
Durna | Cundha Manik, Nracabala, Aji Danurwendha, Dwel Geduwel Breh, Jamus Kalimasada |
Gandamana | Blabag Pangantol-antol, Aji Bandung Bondowoso, Aji Sepiangin, Kalung Robyong Mustakawarih |
Gatutkaca | Caping Basunanda, Kutang Antakusuma, Aji Brajamusti, Aji Kepel Brajadenta, Pancabajra, Krincingwesi, Bajinggring, Garuda Ngapak, Aji Narantaka, Terumpah Madu Kacerna |
Indrajit | Nagapasa, Wimohanastra, Aji Serep Megananda |
Jayadrata | Gada Rujakbeling, Gada Kyai Glenggam |
Karna | Keris Kala Dite, Panah Kunta Wijayandanu, Aji Kalalupa, Aji Balasrewu, Aji Danurwenda |
Kartamarma | Senjata Limpung |
Kresna | Senjata Cakra, Kembang Wijayakusuma, Brahalasewu, Kereta Jaladara, Kitab Jitabsara |
Kumbakarna | Aji Gedongmengo, Pelak Gelak Sakethi |
Leksmana | Panah Surawijaya |
Menakjingga | Gada Wesi Kuning, Pedang Sengkoyono, Cupu Tirtamanik |
Palgunadi | Cincin Mustika Ampal, Aji Danurwenda |
Permeya | Gajah Hesthitama |
Matswapati | Selatimpuru |
Pretiwanggana | Panah Nracabala |
Puntadewa | Jamus Kalimasada, Songsong Tunggalnaga, Tombak Kalawelang |
Ramawijaya | Kapak Duwung, Panah Barga Astra |
Salya | Aji Candrabirawa |
Sarpakenaka | Kuku Pancanaka |
Sasikirana | Gada Lukitasari, Tombak Kyai Wilygarba |
Seta | Aji Narantaka, Gada Pecatnyawa, Gada Lukitasari |
Setyaki | Gada Wesi Kuning |
Sosrowindu | Kemlandingan Putih |
Srikandi | Panah Ardadedhali |
Subali | Aji Pancasona |
Suyudana | Gada Inten, Kulit Keras |
Sumantri | Senjata Cakra |
Sengkuni | Kulit Keras |
Wibisana | Panah Indrasta |
Werkudara | Gada Rujakpala, Gada Lukitasari, Gada Lambitamuda, Kuku Pancanaka, Aji Blabag Pangantol-antol, Aji Bandung Bondowoso, Bayubaira, Tirta Prawitasari |
Semar | Kentut |
Petruk | Kyai Pethel |
Bagong | Kudi |
Baca juga: Upaya Melestarikan Wayang sebagai Aset Negara Indonesia
Referensi: